De Polyvagaaltheorie

De polyvagaaltheorie is een baanbrekende theorie binnen de neurowetenschap, ontwikkeld door Dr. Stephen Porges.

In 2011 bracht hij zijn boek uit: The Polyvagal Theory: Neurophysiological Foundations of Emotions, Attachment, Communication, and Self-regulation. Dit boek is 2019 vertaald naar het Nederlands met als titel: De polyvagaaltheorie: De neurofysiologische basis van emotie, gehechtheid, communicatie en zelfregulatie. Sindsdien is er door veel meer mensen onderzoek naar gedaan en wordt het veelvuldig toegepast vooral bij trauma gerelateerde behandelingen.

De polyvagaaltheorie biedt een waardevolle lens om naar de dynamiek van stress, veiligheid en sociale interactie te kijken, zowel bij mensen als bij dieren. Het benadrukt het belang van het zenuwstelsel in ons dagelijks leven en in onze relaties met anderen.

Wat is de polyvagaaltheorie?

Deze theorie biedt inzicht in hoe het autonome zenuwstelsel (AZS) werkt en hoe het ons gedrag, onze emoties en onze sociale interacties beïnvloedt. De theorie benadrukt de rol van de nervus vagus, een belangrijke zenuw die zich uitstrekt van de hersenstam naar verschillende organen in het lichaam.

De drie toestanden van het autonome zenuwstelsel

Volgens de polyvagaaltheorie kan het AZS zich in drie verschillende staten bevinden:

·        Ventrale vagale staat: Deze toestand wordt geassocieerd met veiligheid en sociale verbondenheid. Wanneer we ons in deze fase bevinden, voelen we ons kalm, verbonden en in staat om positief te reageren op onze omgeving.

·        Sympathische staat: Deze toestand wordt geactiveerd in reactie op bedreiging of stress. Het lichaam bereidt zich voor op vechten of vluchten door de hartslag en ademhaling te versnellen en de energieproductie te verhogen.

·        Dorsale vagale staat: Deze toestand wordt geassocieerd met immobilisatie en bevriezing. Wanneer we ons in deze fase bevinden, trekken we ons terug, voelen we ons verstijfd of verdoofd en zijn we vaak niet in staat om te reageren op de omgeving.

De polyvagaaltheorie voor mensen

Bij mensen speelt de polyvagaaltheorie een cruciale rol in het begrijpen van hoe we omgaan met stress, trauma en sociale interacties. Het helpt verklaren waarom sommige mensen beter in staat zijn om met stress om te gaan, terwijl anderen sneller overweldigd raken. Het biedt ook inzicht in hoe we ons verbonden voelen met anderen en hoe we reageren op bedreigende situaties.

Therapeuten en psychologen maken gebruik van de polyvagaaltheorie om cliënten te helpen bij het reguleren van hun zenuwstelsel en het herstellen van gevoelens van veiligheid en verbondenheid. Technieken zoals ademhalingsoefeningen, mindfulness en veilige sociale interacties kunnen helpen om het autonome zenuwstelsel in de ventrale vagale staat te brengen.

De polyvagaaltheorie voor dieren

De polyvagaaltheorie is niet alleen van toepassing op mensen, maar ook op dieren. Dieren hebben eveneens een autonoom zenuwstelsel dat zich in de drie bovengenoemde staten kan bevinden. Hun overlevingsmechanismen en sociale gedragingen worden ook beïnvloed door de staat van hun zenuwstelsel.

Bijvoorbeeld, een hert dat graast in een veilige omgeving bevindt zich in de ventrale vagale staat. Zodra het een roofdier waarneemt, schakelt het zenuwstelsel over naar de sympathische fase en bereidt het dier zich voor om te vluchten. Als de dreiging onontkoombaar is, kan het dier in de dorsale vagale staat terechtkomen, waarbij het verstijft of zich dood houdt.

De relatie tussen mensen en dieren

Deze theorie biedt ook inzicht in de interacties tussen mensen en dieren. De staat van het autonome zenuwstelsel van een mens kan invloed hebben op hoe een dier reageert, en vice versa. Hier maken wij gebruik van tijdens de paardencoaching/therapie want de aanwezigheid van een kalm en veilig dier kan helpen om het zenuwstelsel van een mens te reguleren. De kalmerende invloed van het dier kan mensen helpen zich veiliger en meer verbonden te voelen, wat hun herstelproces ondersteunt.

Andersom kan de aanwezigheid van een kalm en veilig persoon kan het zenuwstelstel van het dier helpen reguleren.

Door de signalen van het autonome zenuwstelsel bij zichzelf en de ander te herkennen, kunnen mensen beter communiceren en omgaan met dieren en elkaar. Het begrijpen van de lichaamstaal en gedragingen van dieren kan helpen om een positieve en veilige interactie te bevorderen, waardoor zowel het dier als de mens zich comfortabeler voelen.

De polyvagaaltheorie in woord en beeld

Tijdens de lezing van Petra Vlasblom en Sylvia Bosveld worden beide zijden belicht; hoe de mens het paard kan reguleren en hoe het paard de mens kan reguleren.

Leer hoe jij zelf als coach in de juiste staat komt, waardoor je zowel voor het paard als de coachee een veilige setting creëert en waarin het paard vooral zal reageren op de signalen van de coachee en niet op de van jou als coach.

Aan de hand van uniek beeldmateriaal wordt de polyvagaaltheorie uitgelegd en zie je de signalen waar je op kunt letten.

Lezing polyvagaaltheorie live in Bleiswijk of via Zoom op 19 april 2025 van 13.00 tot 16.00

Als lid kan jij je gratis aanmelden! Ben je (nog) geen lid, dan zijn de kosten 50,= euro voor deelname.

Ja, ik meld mij aan! Ik ben al lid.

Ja, ik meld mij aan! Ik ben nog geen lid.